Benim lugatımda ihtiyaçtan fazla tüketmeye “israf” denir. Ancak “ihtiyaç” ne kadardır bunun tanımını yapmak herkesin kendisine kalmış. Ben restoranlarda, uçuşlarda, açık büfe otellerde, evimizdeki buzdolaplarında tüketilmeyip çöp olan gıdalara çocukluğumdan beri karşıyım. Benim çocukluğumda “ekmeği bitirmeden sofradan kalkmak” günah sayılırdı. Yere düşen ekmeğe saygı dünyanın hiçbir yerinde bizim evdeki kadar yok sanırdım. O yüzden, kapsamını çok genişletebileceğim “israf” konusunda hassasım, herkesin bu konuda hassas olmasının çok faydalı olacağına inanırım.

Dedim ya “ekmeğe saygı sadece bizim evde sanırdım” öyle değilmiş. Yurtdışında staj yaptığım yerde mutfakta gönüllü çalışıyordum. Yaklaşık 500 kişiye hizmet eden mutfakta abartmıyorum çöpe giden, ambalajlar dışında hiçbir şey yoktu. Salata ve yemek artıkları uygun kategorilere ayrılıp işletmenin evcil hayvanlarında verilirdi. Isırılmamış EKMEKLER tekrar fırınlanıp ya galeta yapılır ya da panelemede (kırmızı ya da beyaz etin kaplanması) kullanılırdı. El değmemiş yemeklerden ya başka yemek yapılır ya da bir sonraki öğüne aktarılırdı. Kapı önündeki musluktan akan sudan gereğinden fazla su kullandığınızı gören insanlar bizi sözlü olarak uyarırdı.

Ülkemizde genel olarak, üreticilerin depolarına bakarsak tarihi geçmiş ilaçlar, gübreler, atıl durumdaki pulluklar, kazayakları, tırmıklar, diskarolar, ahırlardaki düzensiz balyalar, çuvalda yemler vs. birçok ihtiyaç fazlası girdi hep dikkatimi çeker, beni rahatsız eder. Bayilerimizin depolarında hakeza; tarihi geçmiş ürünler, ilaçlar, gübreler, kullanılmaz halde makas, bıçak, pompa, boru ve ek malzemeler vs. Kısaca bence yıllık stok yükü de israftır. Üreticilerimize ve bayilere ihtiyacından fazlasını satan tedarikçiler de bence bu günaha ortak olmaktadır.

Geri dönüşüm çok muazzam bir “İsrafsavar” bence. Arazilerimizde her yıl ortaya çıkan, budama artıkları, sebze üretimi sonundaki bitki artıkları, dünyada sayısız örnekle toparlanıp “kompost”,”biogaz”, “bitkisel menşeili gübre” olarak kullanılıyor. Hayvansal üretim yapılan işletmelerde birçok çöp, tabiri caizse mücevhere dönüştürülebiliyor. Bayi ya da danışman nezaretinde artmış ilaçların ya da gübrelerin üreticiler arasında paylaşılması, traktörlerin veya tarımsal makinelerin ortaklaşa kullanılması da küçük işletmelerde israfın önüne geçebilecek pratik çözümler.

Hesaplayın; aldığınız tohum ya da fideden artıp kullanılmayan, fazla fazla alıp tarihi geçen ilaç gübrelere, nipel-conta-körtapa, damlama boruları, ana borular, sera örtüleri, yarım kalan malçlar, dikkatsizliğinizden kaybolan, yer değiştiren motor kolları mandallı borular, vanalar, dirsekler, eklemeler vs. Daha sayamadığım aklıma gelmeyen ama sizin iyi bildiğiniz onlarca “israf” kalemine acaba yıllık kaç para ödüyorsunuz? Bu parayla aileniz ya da işletmeniz için daha iyi ne yapabilirsiniz? İsraf unsurlarına servet ödüyoruz!

Müsrif olmayın! Bu haftaki yazıma sonunda size naçizane bir hediyeyle son vermek istiyorum. Bu hafta kasıtlı olarak yazımı “6” paragraf yaptım. “1”başlangıç,”4” gelişme “1” sonuç. Kur’an-ı Kerim’de 6. Sıradaki surenin 141. ayetidir size armağanım. Okuyanların bu yazıya verecekleri kıymetin artacağına inandığım için böyle bir yol seçtim. Cümleten hayırlı Cumalar, Allah’ın rahmeti ve bereketi üzerinize olsun.