Ülkemizde fideciliğin temelleri ‘90lı yılların başında, bilinenin aksine Antalya’da değil Adana’da atıldı. Ha, temel atıldı ancak iş tamamına ermedi, yatırım Antalya’ya yapıldı. Bu yatırım yapılana kadar da birkaç müteşebbis kendi fide tesislerini kurup ülkede yepyeni bir sektöre önder oldular. Çok komik rakamlarla başlanan sektörde, 1994 yılında 10 milyon adet fideye ulaşılırken, 2016 yılında ise irili ufaklı 100’ü aşkın tesiste yaklaşık 4 milyar fide üretildiği kaydediliyor. Resmi olmamakla beraber 250milyon adet aşılı fide üretimi ile ülkemiz dünya sıralamasında ön saflarda yerini alıyor. Bu rakamlar bizim gurur duymamıza yeter de artar bence.

 Fide fiyatları; ben hatırlarım, ilk zamanlar fide sipariş ederken sipariş tutarının en az yarısı nakit olarak ödenirdi. Teslimat sırasında fideyi teslim alan üretici borcunu kapatmadan fidesini teslim alamazdı. Bu arada fide fiyatında tohumun payı 1 ise yetiştirmenin payı 3 birimdi. Yani 100 liralık fidenin 25 lirası tohum, kalan 75’i fireler ve yetiştirme maliyetiydi. Günümüzde ise fide satışları %99 oranında vadeli, vadenin ucu açık ve dahası 80krş luk fide için 20krş yetiştirme maliyeti, 60 krş ise tohum maliyetidir.

 2012 yılında 40 lira olan kavun tohumu bugün 200 liradan satılıyor. Yine 2012 yılında 90 lira olan bir yerli domates tohumu bugün 500 liraya satılıyor(1000 adet tohum). Benim sağladığım kampanyayla üretici 2010 yılında 21krş’a fide alabilirken, bu sene 65 kuruşa alabildi. Burada bazı üreticilerimiz son 2 senedir fide fiyatlarındaki ani yükseliş sayesinde fide tesislerinin çok kazandığını düşünse de fiyatlar, bir fideliğin en büyük hammaddesi olan tohum firmaları sayesinde astronomik şekilde yükselmiş ve katlanılamaz hale gelmiştir. Bu arada Türkiye, uluslararası tohum firmaların tanımıyla EMEA (Avrupa Ortadoğu ve Afrika) bölgesinde, ekonomi mantığının aksine en büyük pazarlardan birisi olmasına rağmen tohumun en pahalı olduğu ülkelerin ilk sıralarında yer almaktadır.

                Genellemek yanlış ancak ülkemizde ne yazık ki yaygın, tohum firmaların etik olmayan yaklaşımları da birçok fide tesisini ve fide işine aracılık edenleri çok zor duruma düşürmüştür. Son 5 yılda tohum fiyatlarının aşırı yükselmesi, tohum pazarlamada tekelleşme ya da oligarklar sayesinde olmuştur. Siz en çok istenen karpuz tohumunu 1 adresten pazarlatırsanız 2013 yılında 150 lira olan tohum bugün 450 lira olur. Bu da yetmez gücüne güç kattığınız sermayenin peşine düşen tohum firmaları en çok istenen ilk 3 karpuz tohumunu aynı adresten pazarlayıp, 2013 te 1 lira olan karpuz fidesini bugün 1,80 TL ye almanızı sağlar. Üstelik bu büyük sermaye, bolca olan tohuma yok çekerek, fidelikleri de etrafında dolaştırır.

 Açık sahanın en çok istenen domates tohumu Türkiye’de 2009 yılında 10 bayiye 5 yıllığına anormal karlı fiyatlara verildi. Altlarına günümüzde iyi bilinen birer Alman otomobili hediye verildi. Aslında benim gözümde en iyisi olmayan çeşit,pazarın %70’ine hitap edince –ki döneminde yerli tohum olduğu için ben de destekledim- bugün tohumun bayi alış fiyatı o döneme göre 10 kat arttı. Firma ise şu anda üzerinde oturduğu Pazar liderliği sayesinde göbeğini kaşıya kaşıya mal satacak. Fide fiyatlarını, Tohum firmalarının etik olmayan davranışları uçurdu. Ben diyorum ki, onlar para kazanırken çiftçi eziliyor! eğer fiyat size uymuyorsa Pazar liderine ders verin… Bakın Cumhurbaşkanı Dolar için birlik çağrısı yaptı, Dolar 15 gün önceki seviyeye döndü. Pazar liderine paye vermeyin bakın fiyatlar nasıl geri geliyor. Hayırlı Cumalar.